Blönduós 1898.

Blönduós 1898

Blönduós 1898.

Blönduós 1898.

Frá vinstri á myndinni er Blönduóskirkja vígð 1895, við ströndina eru bræðsluskúrar Höephnerverslunarinnar þá er hús verslunarstjóra Höephnerverslunar reist 1882 stendur enn, nefnist Hemmertshús, endurbætt en það brann uppúr 2000. Þá er pakkhús sömu verslunar reist 1877 og stendur það einnig enn og nefnist Pétursborg. Fyrir aftan húsin er svo verslunarhúsið, reist 1881, síðar rifið og viðurinn notaður í íbúðarhús á Blöndudalshólum. Fremst er hús sem nefndist síðar Böðvarshús og var lengi pósthús. Húsið var rifið þegar 1968 og byggt þar hús fyrir brauðgerðina Krútt. Húsið var reist af Bjarna Hallgrímssyni 1898 en hann fluttist vestur um haf næsta ár.

Gengið frá Hemmertshúsi.

Gengið frá Hemmertshúsi.

Á árbakkanum er fyrst íbúðarhús sem Thomas J Thomsen reisti 1876 og var það jafnframt fyrsta byggingin ásamt verslunarhúsinu sem er þar til hægri. Íbúðarhúsið brann 1913 og verslunarhúsið brann 21.12.1914. Þar sem íbúðarhúsið var reisti Evald Sæmundsen sér síðan hús sem stendur enn. Á grunni verslunarhússins var reist samkomuhús.

Vestan við verslunarhúsið eru útihús Möllers kaupmanns, en sunnan undir veggnum er sumarskrifstofa Möllers. Þá kemur Bræðsluhús Möllers sem síðar varð íbúðarhús og nefndist Lágafell þar fyrir austan er hús sem nefndist Kista (Líkkistan) vegna byggingarlagsins en þar var jafnframt fyrsta sjúkraskýlið á staðnum. Þar fyrir aftan er Hillebrandtshús sem flutt var frá Skagaströnd 1877 og reist hér. Það er talið vera að stofni til frá 1733 og þá eitt fyrsta hús lausakaupmanna á Skagaströnd. Húsið stendur enn og er annað af tveimur elstu byggingunum hér sem reistar voru á fyrsta og öðru ári hins nýja kaupsstaðar. Þar fyrir framan er hús, en ekki eru menn á einu máli um hvaða hús það er, en það gæti hafa verið hús starfsmanna Möllers verslunar. Við Hillebrandtshús er hús sem nefndist Langiskúr, en það var upphaflega reist sem fiskverkunarhús og saltgeymsla Möllers og seinna var það gert að íbúðarhúsi. Lengst til hægri á myndinni er hús sem Möller kaupmaður lét reisa fyrir lækna en hérðslæknisembættið var flutt á Blönduós 1897.

Vert er að veita því athygli að fjaran og ósinn eru síbreytileg og er þetta eitt formið. Sandströndin er hinsvegar fyrir löngu horfin.

Þetta efni er frá Héraðsskjalasafni Austur-Húnavatnssýslu.

 

Lágafelsshúsið

Lágafellshúsið – Þinghúsið – Lágamýri 6

Lágafellshúsið. Engin kennileiti úr sveitinni er að sjá, það hefði þá kannski helst verið hlaðan á Blikastöðum sem sést á myndinni en hún var byggð árið 1920. Því er möguleiki á því að myndin sé frá fyrsta áratug 20. aldar. Myndin er tekin úr turni kirkjunnar. Líklega má ætla að sr. Magnús Þorsteinsson sé presturinn sem sést ganga frá húsinu, en hann var prestur í Lágafellssókn á árunum 1904-1922.

Lágafellskirkja var byggð árið 1888 og vígð árið eftir 1889. Talið er að prestbústaðurinn að Lágafelli hafi verið byggður árið 1884.

Í Sögu Kjalarnesprófastsdæmis segir að presturinn sr. Jóhann Þorkelsson hafi flutt að Lágafelli árið 1885 og búið í eigin húsi og sama hafi gengt um eftirmann hans, sr. Ólafs Stephensen sem þjónaði Mosfellingum á árunum 1890-1904. Árið 1898 gerði sr. Ólafur samning við Lestarfélag Lágafellssóknar um viðbyggingu við hús sitt. Viðbyggingin var fest við húsið með langri járnslá sem lá þvert í gegnum það.

  • Samningur milli Einars Guðmundssonar frá Miðdal fyrir hönd Lestrarfélags Lágafellssóknar og sr. Ólafs Stephensen prests á Lágafelli um kaup Lestrarfélagsins á skika austan við prestsetrið til að byggja hús fyrir félagið, dagsettur 8. maí 1898.
    Samningur milli Einars Guðmundssonar frá Miðdal fyrir hönd Lestrarfélags Lágafellssóknar og sr. Ólafs Stephensen prests á Lágafelli um kaup Lestrarfélagsins á skika austan við prestsetrið til að byggja hús fyrir félagið, dagsettur 8. maí 1898.

Árið 1909 keypti Mosfellshreppur hluta Lestrarfélagsins og var það kallað Þinghúsið eftir það. Kirkjan og þinghúsið voru einu samkomustaðir sveitarinnar. Á árunum 1898-1922 fór öll félagsstarfsemi Mosfellinga fram í Þinghúsinu eða þangað til húsið að Brúarlandi var tekið í notkun árið 1922. Hreppsnefndin fundaði í húsinu, Búnaðarfélag Mosfellshrepps átti afdrep í húsinu og í sögu bókasafnsins segir að íþróttamannslegir drengir hafi notað slána til ýmissa æfinga um leið og þeir sóttu sér lesningu á bókasafnið.

  • Á myndinni sem tekin er frá Lágafelli, yfir kirkjuna, bæjar- og útihúsin, má sjá að búið er að setja ofn í kirkjuna.
    Á myndinni sem tekin er frá Lágafelli, yfir kirkjuna, bæjar- og útihúsin, má sjá að búið er að setja ofn í kirkjuna. Það var gert árið 1923. Einnig má sjá að Thor Jensen er búinn að reisa Korpúlfsstaði sem var gert árið 1929. Þannig að myndin er tekin einhvern tíma eftir 1929.

Húsið var flutt árið 1968 á þann stað þar sem það stendur nú. Er það var flutt gerði Pétur Hjálmsson uppdrátt sem sýnir staðsetningu hússins. Einn íbúi býr í hluta hússins sem er í hans eigu. Hinn hluta hússins á Mosfellsbær. Ástand hússins er lélegt og þarfnast mikillar viðgerðar. Lágafellshúsið er aldursfriðað skv. Minjastofnun Íslands.

Heimildir

  • Magnús Guðmundsson: Bókasafn í 100 ár. Saga Lestrarfélags Lágafellssóknar og Héraðsbókasafns Kjósarsýslu 1890-1990, Héraðsbókasafn Kjósarsýslu 1990.
  • Jón Þ. Þór: Saga Kjalarnesprófastsdæmis, Kjalarnesprófastsdæmi 2000.

Þetta efni er frá Héraðsskjalasafni Mosfellsbæjar.